የአፈፃፀም ችግር ያለው ጥሩ ፖሊሲ የለም!

የአንድ ፖሊሲ ስህተትነት እንዴት ይታወቃል?

አንደኛ ከጅምሩ የሐሳብ consistency ሲያጣ፣ ምክንያታዊነት መሰረት ያደረገ ወደ ልማታዊ ግብ የሚያደርስ የሐሳብ ትስስር ከሌለው።

ሁለተኛ የምክንያታዊነት ጉድለቱ በግልፅ የሚታይ ሲተገበር ነው። የወጣውን ፖሊሲ ሊተገበር ካልቻለ፣ ማለት የአፈፃፀም ችግር ካጋጠመው ፖሊሲው ችግር እንዳለው ወይ ስህተት እንደሆነ ማሳያ ነው። ፖሊሲ አፈፃፀም ነው። ፖሊሲ የሚወጣው ሊፈፀም ነው። የአፈፃፀም ችግር የፖሊሲው ችግር ነው።

‘ጥሩ ፖሊሲ ተቀርፆ በፖሊሲው ፈፃሚዎች ብቃት ወይ ተነሳሽነት ማነስ ሳይተገብር ወይ ሳይፈፀም ቢቀርስ?’ የሚል ጥያቄ ሊነሳ ይችላል። ነገር ግን ፖሊሲ ሲወጣ ዓላማውና የአፈፃፀም ሂደቱ በደንብ መቀመጥ አለበት። በአፈፃፀም ሂደት … እንዴት እንደሚፈፀም፣ መቼ እንደሚፈፀም፣ ማን እንደሚፈፅመው፣ የፈፃሚዎቹ የማስፈፀም ዓቅም ምን ድረስ እንደሆነ … ግምት ዉስጥ ይገባል።

ባጭሩ የፖሊሲ ዋነኛ ተግባር አፈፃፀም እስከሆነ ድረስ የፈፃሚዎች የመተግበር ዓቅም ግምት ዉስጥ ያስገባል። ይህንን ግምት ዉስጥ ካላስገባ ፖሊሲው ችግር አለበት። ስለዚህ የአፈፃፀም ችግር ያለበት ጥሩ ፖሊሲ ሊኖር አይችልም።

ፖሊሲ ከሕገመንግስት ይለያል። ሕገመንግስት የመንግስትና የዜጎች የስምምነት ሰነድ ነው። በስምምነቱ የተካተቱ ነጥቦች ለሁለቱም ወገኖች ጥሩ ሊሆኑ ይችላሉ። ምክንያቱም ስምምነት ነው። ግን የስምምነት ነጥቦች ጥሩ ሁነው ሳለ በአንዱ ወገን ወይ በሁለቱም ወገኖች ሊጣሱ ይችላሉ። ሕገ መንግስቱ (ስምምነቱ) ስለተጣሰ ግን እንደፖሊሲው ስህተት ነው ማለት አይደለም። ምክንያቱም ሕገመንግስት የሚወጣው ሊከበር ሲሆን ፖሊሲ ግን ሊፈፀም ነው።

ሕገመንግስት አለመጣስ፣ ማክበር ነው። አለመጣስ አለማድረግ ነው። ስለዚህ ተነሳሽነቱና ቅንነቱ ካለ ሕገ መንግስት ለማክበር የምናሳርፈው ጥረት የለም። ሕገመንግስት ለመጠበቅ ጥረት የሚያስፈልግ ሕግ የሚጥሱ አካላት ሲኖሩ ብቻ ነው። በሕገመንግስት ተግባር የሚያስፈልግ ያለውን ለመጠበቅ ነው። በፖሊሲ ግን ለትግበራው ሲባል ከጅምሩ የምናሳርፈው ጥረት አለ። ፖሊሲና ተግባር አብረው የሚሄዱ ናቸው።

ግን ሁሉም ሕገመንግስት (ወይ ስምምነት) ትክክል ነው ማለት አይደለም። ችግር ካለው ሊሻሻል ይገባል። የማይፈፀም ፖሊሲም እንደገና መፈተሽ አለበት።

It is so!!!